Tekst skrevet til utstillingen at skribent Sara Kollstrøm Heilevang 

Verda vart seint blå for oss. Sjølv om det er det same havet, himmelen og horisonten generasjoner av menneske har speida ut over, er det fyrst i seinare tid vi kallar ho blå. I dei episke dikta Illiaden og Odyseen (omlag 750 år fvt.) skildra grekaren Homer havet som røft og vinraudt. Han kunne nok like gjerne kalla det blodraudt – tida han levde i var prega av ein relasjon mellom mennesket og havet meir dramatisk og forbunde med daude enn det er i dag. I no-tida fargelegg små barn topp og botn av arket blått, ofte med eit sjølvportrett i midten, som for å avgrense eit sjølv som senter i møte med resten av verda. Blå himmel for opp, blått hav for ned. I røynda har korkje havet eller himmelen nokon farge. Det er ein optisk illusjon, eit resultat av gass, partiklar og molekyl som tvingar strålane frå sola til å bryte i fleire retningar. Blå er visst den mest brotne fargen av dei alle; små bylgjer av stråling som trenger inn i verdas mellomrom og lagar eit visuelt narrespel. Solveig Aurora Lien Granbergs vevnadar kretsar også kring hav, himmel og horisont. Store delar av flatene er nettopp blå; harde og mjuke trådar som kjem saman i eit nettverk av tonar som spenner frå blålilla til det som kan minne om ei Homers vinraude kvelving. Som kortbylgja strålar beveger dei seg opp og ned i eit tett rutenett, spreier seg inn i mellomromma, vert ei heil sfære. Flater med teoretisk potensial for endeløyse, praktisk naudsynleg avgrensing.

Nesten alle vevnadane portretterer ei livsform. Ofte frå havet, ofte ein slags mellomting av organiske og geometriske former. Dei fleste kjende for oss, nærast for urformer å rekne. Maneter, nautilus og korallar. Saman markerer dei eit taktilt spenn frå den blaute, nesten oppløyselege maneten, til den porøse, kalka korallen, vidare til nautilusens harde skal. Desse livsformene har vore her i det som for oss kan oppfattast som nærast evig tid. Dei markerer ei side av samansett materie, celler og liv så enkle at vi kan føle oss overlegne, meir komplekse og dermed høgare i hierarkiet. Samstundes pirrar dei vår nyfikne, som vitne til tid og rom vi ikkje har tilgang til. Skremmer dei oss? Noko som har vore her så lenge og endra seg så lite? Er dei på eit vis så fullkomne og heile i si form og sin veremåte, at evolusjonen tok ein kikk på dei og sa «her er ikkje rom for forbetring»? Historia om livet er forteljingane om evolusjonen frå å leve i vatn, til å gå på land, til å sveve over himmelen. Eit spegelbilete på menneskas individuelle livslaup; fostervatn, gripeevne, englevinger. Det er noko tryggande ved tanken på at livet oppstod i havet. Eit indre bilete av små partiklar, fanga i understraum av vassmasser, viljelaust brasande inn i kvarandre med stor kraft. Eit sterkt innslag av tilfelle – meir som spreidde tankar enn ein overordna meisterplan. Kanskje er evolusjonen kontinuerlege krumspring og ikkje ei rett linje. Punktvise eksplosjonar i alle retningar i staden for greiner på eit familietre. Nautilusen har vore med oss sidan den kambriske eksplosjonen, ein periode for omlag 540 millionar år sidan då det oppstod ei ellevill auke i biologisk mangfald. Kan hende grunna større oksygeninnhald i atmosfæra, kan hende av di det vart meir kalsium i havet. Dette kalsiumet nyttar nautilusen til å byggje seg eit skal; ein spiral der han byggjer nye kammer etterkvart som han veks; alltid levande i det seinaste, ytste kammeret. Lik veven er det som bind saman kammera med kvarandre ein tråd. Ei forlenging av bakkroppen, som skil ut nitrogengass, fyller holromma i kammera og gjev oppdrift. Ein parallell på innslaget i ein vev; rørsler som går opp og ned med ein hale av tråd. Ingen av livsformene i Lien Granbergs vevnadar synest i full storleik. Dei er alle kappa av, eit nesten kirurgisk utsnitt, som om dei er på veg inn eller ut av flata. Store, sirkulære former som aldri vert fullbyrda i veven, men som hovudet og auga likevel sluttar ring om. Også dette ein optisk illusjon? Eller speler Lien Granberg oss eit puss, nikkar mot menneskas tendens til å gå ut ifrå at vi veit korleis noko endar, alltid i stand til å sjå det store biletet, til å leggje ned den siste brikka i puslespelet?  Som om menneska, med vår avgrensa kunnskap og førestillingsevne skulle kunne meine noko om utfaldinga av livet, og vilja det har til å oppstå på dei raraste stader i dei underlegaste former.

Goethe kalla blå for eit eggjande inkje. Eit treffande omgrep på ein farge dei fleste forbinder med ro. Ein dvalens farge, stille før stormen. Om ein teiknar ein gul sirkel ved sida av ein blå, vil det verke som den gule sirkelen kjem imot ein, medan den blå sirkelen trekkjer seg bakover i flata. Den gule gjer oss medvitne om at vi har ein kropp som strekkjer seg frå huda og innover. Den blå opnar opp for å ekspandere, trekkje oss ut av oss sjølve mot ein grenselaus horisont. Sameleis som teikningar med blått hav for ned og blå himmel for opp, let også Lien Granbergs verk til å ha tydeleg definerte retningar. Vi møter dei som ståande flater, spent opp slik at tyngdekrafta trekkjer dei ned. Eit uunngåeleg resultat av forhandlingar mellom materielle eigenskapar og naturkreftenes lover, slik dei verker for livet på land. Men motiva som er vovne fram, er av livsformer som slett ikkje treng forhalde seg til dette på same vis. Det er ikkje beinveges slik at perspektivet i verka er tekne rett fram; det er ei forvirrande øving å sjå dei føre seg som strålar over himmelen, eller ned på ein stim av glasmaneter, ei livsform så fjern frå oss at ho er vanskeleg å tru på. Maneta heng knapt nok saman, består av nesten berre av vatn. Når ho er på land er ho ein klump gele, utan spor på å vere noko som lever i det heile teke. I havet kan ho ha eit fargespel så estetisk at det kan minne om nordlys, ein variant som vert kalla krigsskip grunna sitt døydelege potensial. Felles for omlag alle livsformene som har overlevd over så lang tid, nesten uendra av evolusjon,

er at dei manglar eller nesten manglar hjerne. Dei er effektive jegerar, smarte arkitektar, ekspertar på kamuflasje og nomadiske meistrar – alt utan å tenkje ein einaste tanke. Er det dette som skremmer oss? At det som får stå urørt over lengre tid, er heilt blotta for tankar, medvit og refleksjon, alt dette som står heilt sentralt i danninga av menneskelege subjekt? Få førestillingar er like skrekkfulle som å sjå for seg eit liv utan medvit. Det inneber ei totalutsletting av sjølvet, tiltrekkjande og avskrekkande på same tid, ein tilstand vi truleg berre har hatt før vi vart fødde og mogleg når att ved dauden. Likevel søker vi ofte tilstandar der vi kan kome vekk frå vårt eige medvit, la det som ligg under flyte og hekte seg på verda ikring. Ein måte å gjere dette på, er repeterande rørsler som å veve. På ingen måte ein tanketom aktivitet; den fordrar merksemd og kroppsleg koordinasjon, men opnar likevel for å tre inn i anna mental sfære. Vevens vassrette rørsler frå side til side minner om å sjå skyer vandre over himmelen eller fylgje ei rekkje bylgjer med auga. Men der bylgjer og skyer til sist flyt ut av synsfeltet, når veven eit punkt der den stoggar og går attende, langsamt byggjande opp eit loddrett motiv av farge og form. Slik sett har oppbygginga av ein vev meir til felles med orkanen eller tsunamien, enn med rolege horisontar av bylgjeskvulp.

Vi veit lite om det som ligg utanfor oss sjølve. Både havet og himmelen, som ekspanderer vidare ut i eit stort univers, er mystiske og utilgjengelege for oss. Bit for bit lærer vi meir, når nye milepælar, dyttar horisonten stadig litt lenger unna. Mest av alt lærer vi kanskje at det er vår eiga evne til førestilling som må opnast opp, at sanningar ikkje kan etablerast og at naturen har ein tendens til å snu alt på hovudet når ein minst venter det. Å vere ei livsform som består av få celler, er ikkje einstydande med å vere simpel eller ukomplisert. Det som på overflata kan synast formlikt, er ikkje eins med å måtte vere i slekt eller delta i evolusjonens kronologiske konkurranse om kven som kom fyrst eller sist. For ein organisme som maneta eller nautilusen er omgrep som fyrst og sist kan hende like blotta for meining som å fastsetje himmelretningane, eller forhalde seg til eit opp og eit ned i store masser av skiftande vatn. Det er heller kan hende ikkje så rart at dei indre horisontane i menneska vert kopla metaforisk på horisontane av ytre krefter; vi veit trass alt lite om det som ligg inni oss også. Om tankar, impulsar, kjensler og draumar. Vi nyttar same ord om fenomen på innsida som vi nyttar til å forklare fenomen på utsida, som hav og himmel; tankar strøymer sameleis som vatnet, kjensler kan storme opp og blåse over. I draumar kan vi bryte alle barrierar lagt på oss av både språk og krefter; sveve over vatnet, falle oppover og søkke grenselaust inn. Ein skrekkblanda fryd, der det meste er mogleg, på godt og vondt.

Solveig Aurora Lien Granbergs verk er eit vindauge inn til horisontane. Eit materielt møte mellom hardt og mjukt, organiske former som sklir over i geometriske, og omvendt. Det hårete mohairgarnet blandast med glattare garn, og gjer konturane mjukare, meir utydelege, viskar ut grenser i overgangar mellom fargar og form. Løftar opp urgamle livsformer som får oss til å reflektere over kva det å leve vil seie, og kor mange versjonar og uttrykk livet kjem i. Presenterer oss for kvelvingar med strålande sol og forbipasserande himmellekamar, midlertidig frosne i hengande vevnadar. Horisontane som utgjer verda, vere seg dei indre eller ytre, står ikkje fram som fryktelege eller urovekkjande i Lien Granbergs verk. Tvert imot er det vanskeleg å ikkje skulle fornemme det diametralt motsette, at dette er verk som er laga lada med nyfikne og openheit. I teikningar plasserer barn seg ofte sjølv i sentrum, forankrar seg på eit punkt i verda. Lien Granbergs vevnadar kan også tolkast som denne typen forankring, der ho heller enn å plassere seg sjølv, gjev plassen til andre typar liv og energiar. Via prosess, material, kunnskap og openheit til det forlokkande ved alt vi ikkje veit noko om, vert ho gjennom verka sine forankra som eit skapande menneske som dyttar på horisontane. Eit liv blant mange, der det handlar meir om å opne for å sjå det fantastiske heller enn å etablere eit meiningslaust hierarki; trekkje ei linje over kvelvinga frå det urolege, vinraude havet til ein stillare, ljoseblå himmel.

Sara Kollstrøm Heilevang